Wat is de wet DBA? Alles wat je moet weten

In 2016 is de wet Deregulering Beoorderling Arbeidsrelatie (DBA) ingevoerd. Deze wet heeft tot doel om de arbeidsrelaties tussen opdrachtgever en ZZP'er te verduidelijken. Vanaf 2025 wordt deze wet strikter gehanteerd.

Introductie van de wet DBA

De wet DBA staat voor Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie. Deze wet is belangrijk voor iedereen die als zelfstandige werkt of met zelfstandigen samenwerkt. Het doel van de wet is om te bepalen of iemand echt een ondernemer is of eigenlijk in loondienst werkt (en dus een schijnzelfstandige is). Dit is belangrijk omdat er verschillende regels gelden voor ondernemers en werknemers. De wet DBA zorgt ervoor dat opdrachtgevers en opdrachtnemers goede afspraken maken over hun samenwerking. Als ze dit niet doen, kunnen er problemen ontstaan met de belastingdienst. Daarom is het belangrijk om de wet DBA goed te begrijpen en toe te passen.

Werking van de wet DBA

Praktijksituatie is leidend, niet papieren afspraken

Bij de wet DBA kijkt men vooral naar hoe mensen in het echt samenwerken. Het gaat niet alleen om wat er op papier staat. De belastingdienst kijkt naar hoe de opdrachtnemer en opdrachtgever zich gedragen. Ze letten op dingen zoals wie bepaalt wanneer er gewerkt wordt en hoe het werk gedaan moet worden. Ook kijken ze of de opdrachtnemer voor meerdere opdrachtgevers werkt. Al deze dingen samen bepalen of iemand echt zelfstandig is of niet.

Richtlijnen voor opdrachtnemers (zzp'ers)

Gedrag als echte ondernemer

Als je als zzp'er wilt werken, is het belangrijk dat je je ook echt als ondernemer gedraagt. Dit betekent dat je zelf beslissingen neemt over je werk. Je bepaalt zelf wanneer en hoe je werkt. Ook zorg je voor je eigen spullen en gereedschap. Je neemt risico's, zoals het risico dat je soms geen werk hebt. En je probeert je bedrijf te laten groeien door nieuwe klanten te zoeken. Al deze dingen laten zien dat je een echte ondernemer bent en niet gewoon een werknemer.

Tips voor zzp'ers

Er zijn veel dingen die je als zzp'er kunt doen om te laten zien dat je een echte ondernemer bent.

  • Sluit altijd een goede overeenkomst af voor elke opdracht. Neem contact met ons op. Wij stellen een goede overeenkomst voor je op.
  • Zorg dat al je papieren in orde zijn, zoals je inschrijving bij de Kamer van Koophandel.
  • Bepaal zelf je uurtarief en onderhandel hierover met opdrachtgevers. Zorg ervoor dat je dit ook kunt aantonen.
  • Probeer je eigen stijl te ontwikkelen en jezelf te onderscheiden van anderen.
  • Regel zelf vervanging als je een keer niet kunt werken.
  • Blijf jezelf ontwikkelen door cursussen te volgen.
  • Werk altijd volgens de afspraken die je hebt gemaakt.

Door al deze dingen te doen, laat je zien dat je een echte ondernemer bent, mocht de belastingdienst vragen hebben.

Richtlijnen voor opdrachtgevers

Voorkomen gezagsverhouding

Als opdrachtgever is het belangrijk om geen baas te spelen over de zzp'er. Je mag wel zeggen wat het eindresultaat moet zijn, maar niet hoe de zzp'er dit moet bereiken. Laat de zzp'er zelf beslissen hoe hij of zij het werk aanpakt. Geef geen dagelijkse instructies zoals je bij een werknemer zou doen. Zo voorkom je dat er een gezagsverhouding ontstaat, wat een teken van een arbeidsrelatie zou zijn.

Zzp'er buiten reguliere processen houden

Behandel een zzp'er anders dan je vaste medewerkers. Nodig de zzp'er niet uit voor teamvergaderingen of bedrijfsuitjes. Geef geen bedrijfskleding of een vaste werkplek. Laat de zzp'er niet meedoen aan interne trainingen voor personeel. Door de zzp'er buiten deze dingen te houden, maak je duidelijk dat het om een externe opdrachtnemer gaat en niet om een werknemer.

Inzetten van verschillende zzp'ers

Probeer niet steeds dezelfde zzp'er in te huren. Werk met verschillende zzp'ers voor vergelijkbare opdrachten. Als je altijd dezelfde persoon inhuurt, lijkt het alsof je een vaste medewerker hebt. Door af te wisselen, laat je zien dat het echt om losse opdrachten gaat. Dit helpt om aan te tonen dat er geen sprake is van een verkapt dienstverband.

Voorzichtigheid bij overgang van loondienst naar zzp

Wees voorzichtig als een van je werknemers besluit om als zzp'er verder te gaan. Huur deze persoon niet meteen weer in voor dezelfde werkzaamheden. Wacht liever een tijdje voordat je met deze persoon als zzp'er gaat samenwerken. Anders lijkt het alsof er niets is veranderd en de persoon nog steeds als werknemer functioneert. Dit kan problemen opleveren met de belastingdienst.

Samenwerken met echte ondernemers

Werk samen met zzp'ers die echt als ondernemer opereren. Let op signalen van ondernemerschap, zoals een eigen website, meerdere opdrachtgevers, en investeringen in de eigen onderneming. Hoe meer een zzp'er zich als ondernemer gedraagt, hoe kleiner de kans dat de belastingdienst de relatie als een dienstverband ziet. Dit beschermt zowel jou als opdrachtgever als de zzp'er tegen mogelijke problemen.

Gevolgen van schijnzelfstandigheid

Fiscale risico's

Als de belastingdienst ontdekt dat er sprake is van schijnzelfstandigheid, kan dit grote gevolgen hebben. Je moet dan alsnog loonbelasting en sociale premies betalen. Dit kan met terugwerkende kracht gebeuren, wat betekent dat je voor meerdere jaren moet betalen. Bovendien kan de belastingdienst een boete opleggen. Deze kosten kunnen hoog oplopen en onverwacht komen, wat financiële problemen kan veroorzaken.

Arbeidsrechtelijke risico's

Schijnzelfstandigheid kan ook arbeidsrechtelijke gevolgen hebben. Als blijkt dat een zzp'er eigenlijk een werknemer is, heeft deze persoon ineens alle rechten van een werknemer. Dit betekent bijvoorbeeld recht op doorbetaling bij ziekte, vakantiedagen en ontslagbescherming. Als opdrachtgever kun je dan ineens te maken krijgen met extra verplichtingen die je niet had verwacht. Dit kan leiden tot juridische procedures en hoge kosten.

Pensioenrisico's

Bij schijnzelfstandigheid kunnen er ook problemen ontstaan rond pensioenen. Als blijkt dat een zzp'er eigenlijk een werknemer is, had deze persoon misschien recht op pensioenopbouw. Dit betekent dat er met terugwerkende kracht pensioenpremies betaald moeten worden. Zowel de werkgever als de werknemer moeten dan bijdragen. Dit kan leiden tot onverwachte kosten en administratieve rompslomp. Bovendien kan het pensioenfonds boetes opleggen voor het niet op tijd betalen van premies.

Conclusie

Belang van stimuleren ondernemerschap

Het is heel belangrijk om echt ondernemerschap te stimuleren bij zzp'ers. Dit helpt om problemen met de wet DBA te voorkomen. Als opdrachtgever kun je dit doen door de zzp'er veel vrijheid te geven in hoe het werk wordt gedaan. Als zzp'er kun je laten zien dat je een echte ondernemer bent door zelf beslissingen te nemen en risico's te dragen. Door ondernemerschap te stimuleren, wordt de samenwerking duidelijker en veiliger voor beide partijen.

Geen zwart-wit situatie

De wet DBA is niet altijd makkelijk toe te passen. Er is geen simpele checklist die zegt of iets wel of niet mag. Elke situatie is anders en moet apart bekeken worden. Soms lijkt iets op het eerste gezicht op schijnzelfstandigheid, maar blijkt het toch in orde te zijn. Of andersom. Daarom is het belangrijk om goed na te denken over hoe je samenwerkt en waarom je dingen op een bepaalde manier doet.

Investeren in goede samenwerking

Het allerbelangrijkste is dat opdrachtgevers en zzp'ers goed samenwerken. Maak duidelijke afspraken en leg deze vast. Praat regelmatig met elkaar over hoe het gaat en of er dingen moeten veranderen. Zorg dat je allebei begrijpt wat de wet DBA inhoudt en hoe je hieraan kunt voldoen. Door te investeren in een goede samenwerking, kun je veel problemen voorkomen. Dit maakt het werken als zzp'er of met zzp'ers veel prettiger en veiliger voor iedereen.

Veelgestelde vragen

De wet DBA staat voor Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie. Het doel van de wet is om vast te stellen of iemand als zelfstandige werkt of eigenlijk in loondienst is, zodat de juiste regels toegepast kunnen worden.

De wet DBA helpt om duidelijke afspraken te maken over de arbeidsrelatie. Als deze afspraken niet helder zijn, kunnen opdrachtgevers en zzp'ers problemen krijgen met de belastingdienst, zoals naheffingen en boetes.

De belastingdienst kijkt naar de feitelijke situatie in plaats van alleen naar papieren afspraken. Belangrijke punten zijn onder andere wie bepaalt hoe het werk wordt uitgevoerd en of de opdrachtnemer voor meerdere opdrachtgevers werkt.

Een zzp'er toont ondernemerschap door zelf werkuren te bepalen, tarieven vast te stellen, voor eigen gereedschap te zorgen, en risico's zoals het gebrek aan opdrachten te dragen.

Bij schijnzelfstandigheid kan de belastingdienst loonheffingen en sociale premies met terugwerkende kracht opleggen, wat voor opdrachtgevers kan leiden tot hoge naheffingen en boetes.

Opdrachtgevers kunnen dit voorkomen door de zzp'er de vrijheid te geven in hoe en wanneer hij of zij het werk uitvoert, en door geen dagelijkse instructies te geven.

Door meerdere zzp'ers in te schakelen, laat een opdrachtgever zien dat het gaat om losse opdrachten en voorkomt het de indruk dat er sprake is van een dienstverband.

Als een zzp'er als werknemer wordt aangemerkt, heeft hij of zij recht op bijvoorbeeld vakantiedagen en ontslagbescherming. Dit kan leiden tot onverwachte verplichtingen voor de opdrachtgever.

Het is verstandig om een pauze te nemen voordat je een voormalige werknemer als zzp'er inhuurt, om te voorkomen dat het lijkt alsof er geen echte verandering in de arbeidsrelatie heeft plaatsgevonden.

Beide partijen kunnen voldoen aan de wet door duidelijke afspraken te maken, ondernemerschap te stimuleren, en regelmatig te evalueren of de samenwerking nog binnen de regels van de wet valt.